Po co nam zapominanie?

Zapominanie. Zmora każdego ucznia. Trudny do zrozumienia proces, w efekcie którego przyswojona przez nas wiedza nagle przestaje być dostępna. Dlaczego ewolucja nie mogła nam ułatwić życia i obdarować nas perfekcyjną pamięcią?

Jak zapominamy?

Istnieje wiele teorii naukowych, które na różne sposoby próbują wytłumaczyć fenomen znikania niektórych przyswojonych przez mózg informacji. Oto cztery najważniejsze:

Teoria Upływu Czasu (Decline Theory) – tak samo, jak każdy inny element naszego ciała lub proces biologiczny, także pamięć z czasem zaczyna słabnąć. Według tej teorii, zapominamy daną informację, gdy nie jest ona wystarczająco często wykorzystywana i przypominana. Dowodem mogą być tu badania dotyczące zapamiętywania słów. Statystycznie najszybciej zapominane są rzadko używane nazwy własne, a najwolniej wykrzyknienia i wtrącenia, które wykorzystujemy na co dzień w potocznej rozmowie.

Teoria Utraty Dostępu (Defective Recall Theory) – w przeciwieństwie do poprzedniej, teoria ta określa zapominanie, nie jako defekt na poziomie magazynowania informacji, ale jako defekt procesu jej przypominania. Niemożliwość dotarcia do zapamiętanej wiedzy spowodowana jest błędem w jej zakodowaniu. Każdemu z nas są chyba znane sytuacje gdy nagle umyka nam jakieś konkretne słowo lub dobrze znany fakt. Po jakimś czasie, niekiedy następnego dnia, nagle przypominamy sobie z łatwością, zablokowane wcześniej informacje.

Teoria Wyparcia (Motivated Forgetting Theory) – to psychologiczne podejście zakłada, że w naszych umysłach funkcjonują nieuświadomione mechanizmy, które sprawiają, że nieprzyjemne lub traumatyczne przeżycia zostają usunięte z pamięci albo w niej zablokowane. Zygmunt Freud uważał, że wyparte w ten sposób nieprzyjemne wspomnienia wciąż funkcjonują w naszej podświadomości i wpływają na nasze zachowanie.

Teoria Interferencji (Interference Theory) – według tej teorii w mózgu zachodzą dwa zjawiska, które odpowiadają za zapominanie. Interferencja wsteczna sprawia, że nowe wspomnienia usuwają lub blokują stare. Odwrotnie, interferencja aktywna powoduje, że stare wspomnienia blokują zapamiętywanie nowych. Interferencja wsteczna i interferencja aktywna, pomagają w aktualizowaniu naszej wiedzy o świecie, przy jednoczesnym zachowaniu najważniejszych informacji.

Dlaczego zapominamy?

Najprościej rzecz biorąc, szybciej zapominamy te informacje, które nie nawiązują do wcześniej posiadanej przez nas wiedzy, a także to, co nie kończy się żadnym działaniem. Jest to jak najbardziej naturalny, a nawet niezbędny proces porządkujący całą naszą wiedzę. Dlaczego niezbędny? Odpowiedzią może tu być przypadek opisany przez sławnego neurologa Aleksandra Lurię.

Badacz przez 30 lat obserwował pacjenta, który posiadał perfekcyjną pamięć. Przyjrzawszy się stronie tekstu, był sobie w stanie go przypomnieć z dokładnością co do słowa nawet po 15 latach. Chociaż nie cierpiał z powodu autyzmu ani żadnej innej choroby psychicznej, nie zapominał niczego. Ceną, którą płacił za tę umiejętność były niestety ogromne trudności w ocenie ważności poszczególnych informacji oraz w zrozumieniu sensu przeczytanego tekstu.

Zapominanie odciąża nasz mózg, pozbawiając go nadmiaru niepotrzebnych informacji. Zbyt duża ilość przyswojonych danych działa na nas podobnie jak na komputer, blokując wszelkie inne czynności. Dlatego mamy wbudowane mechanizmy obronne, które pozwalają nam zapamiętać to co najważniejsze i najbardziej przydatne, a zapomnieć to, co zbędne.

Musisz się zalogować, by móc napisać komentarz.